Print zonder afbeeldingen | Print met afbeeldingen

De idealisten: Nederlandse kunstenaars in de DDR

Linkse Nederlandse kunstenaars hielpen kort na de Tweede Wereldoorlog bij de opbouw van het ‘nieuwe, andere Duitsland’: de DDR. Niet alleen de puinhopen in de straten van Berlijn maar ook die in de hoofden van de mensen moesten worden opgeruimd. Het nationaalsocialisme had diepe sporen nagelaten. De architect Mart Stam, de filmer Joris Ivens, de binnenhuisarchitecte Liv Falkenberg en de politiek tekenaar Fritz Behrendt waren vier van de negen kunstenaars die zich in dienst stelden van een ‘beter Duitsland’.

Liv Falkenberg

Het boek De idealisten gaat over de verwerkelijking van hun ideaal in een weerbarstige wereld aan de andere kant van het prikkeldraad. Voor de meesten zou het uitdraaien op een desillusie.

Hans Olink, radiomaker, auteur en Berlijn-liefhebber schreef een mooi boek over de Nederlandse idealisten die naar de vroege DDR trokken. Het in december 2016 verschenen boek heet dan ook ‘De Idealisten’.
Olink valt te benijden omdat hij al lange tijd van zijn ‘hobby’ zijn professionele werk heeft weten te maken. Hij doet dat zeer contentieus. Met dit werk voegt hij weer een stuk toe aan boeiende geschiedenis van de betrekkingen tussen Nederland en de DDR.

Hans Olink

Een van de door Olink geportretteerde personen is de bekende meubelontwerper en architect Mart Stam. Deze uit Purmerend afkomstige idealist, communist en vakman vertrok in 1948 naar de DDR. Hij was daar onder meer directeur van de toonaangevende Kunsthochschule Weißensee. Hem leek een schitterde carrière beschoren, maar de intenties van het Stalinistische DDR-regime traden steeds schriller aan het licht.

Mart Stam

Stam moest kunst en industriële vormgeving onderwerpen aan het gezag van de onbuigzame communistische partij, de SED. Niks creatieve vrijheid. Zijn vrouw Kitty hielp hem lange tijd de partijlijn te volgen, maar het rigide, intolerante klimaat benauwde de bohemien Stam. In1952 keerde hij gedesillusioneerd terug naar Nederland.

De idealisten – Nederlandse kunstenaars in Oost-Berlijn
(Uitgeverij Prominent 2016, 280 blz., pap., € 19,95)